CzubiĹski Antoni [red] II Wojna Ĺwiatowa i jej nastÄpstwa

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Chruszczowa na XX Zjezdzie Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego 25 lutego
1956 roku,
Warszawa, marzec 1956, s. 46. Patrz także: Raport Chruszczowa (dokumenty historii
najnowszej),
[w: "Polityka" nr 31, 30. VII. 1988.
sa Dekret o restytucji Czeczeno-Inguskiej ASRR zlikwidowanej decyzją
Państwowego
Komitetu Obrony 31 stycznia 1944 r. (Prezydium Rady Najwyższej dekret o likwidacji
wydało
dopiero 7 marca 1944 r.) wydany został 28 kwietnia 1956 r. Praktycznie utworzono ją
jednak
dopiero w 1957 r.
54 R. ~uszewslti, LTkarane narody. Stalin przesiedlał, Chruszczow rehabilitował,
Gorbaczow
zbiera gorzkie owoce, [w: "Prawo i %7łycie" nr 25, 24. VI. 1989.
ss A. Furier, Dlaczego Czeczeni nie lubią Rosji?, [w: "%7łycie i Myśl" R. XLIII, Poznań
1995,
nr 1 (425), s. 75-79
s6 Cz. Auczek, Wysiedlenia ludności polskiej na tzw. ziemiach wcielonych do
Rzeszy. 1939-
1945, Poznań 1969; tenże, Polska i Polacy w drugiej wojnie światowej, Poznań 1993,
s. 141-146.
108 Artur Kijas
niemieckim ad 1942 r. podlegała także ludność cywilna wschodniej Europy.
Latem 1944 r. liczba robotników nie niemieckiego pochodzenia, zatrudnio-
nych w przemyśle i rolnictwie III Rzeszy, osiągnęła swoje apogeum i wynosiła
około 7,9 mln ludzi.s~ Większość wśród nich stanowili obywatele Związku
Sowieckiego i Polacy. Byli to zarówno jeńcy, jak i ludzie pochwyceni
w łapankach ulicznych i wywiezieni na roboty przymusowe do Niemiec.
Rosjanie w hierarchii robotników zatrudnionych w III Rzeszy traktowani byli
najniżej. Zdecydowana większość z nich przeżyła jednak wojnę i doczekała
wyzwolenia. Deportacje sowieckie i warunki panujące w nowych miejscach
osiedlenia w wielu wypadkach były okrutniejsze. Surowa przyroda, głód,
a także i praca ponad siły wyczerpywały zesłańców. Nie było wyjątkiem, że Tadeus2
w strony rodzinne po kilkunastu latach pobytu na wygnaniu wracało już tylko Poznań
drugie pokolenie. Skutki deportacji, mimo upływu ponad półwiecza, tak
w odniesieniu do represjonowanych narodów, jak i poszczególnych osób, nie
zostały zabliznione do dzisiaj. Obciążają one systemy totalitarne, zarówno
stalinizm, jak i hitleryzm, których polityka przyniosła zagładę narodom,
łamiąc w brutalny sposób podstawowe prawo człowieka do swobodnego
życia na ojczystej ziemi.
$'' B. Bonwetsch, Sowjetische ~Zwangsarbeiter, op. cif., s. 532.
Tadeusz Kotłowski
Poznań
WPAYW II WOJNY ZWIATOWEJ
NA ROZW�J NAUKI I TECHniKI
Panująca do końca XIX i na początku XX wieku w Europie i USA dąż-
ność do naukowego poznania zjawisk i związana z nią naukowa euforia
- spowodowały ogromny, ale w miarę równoległy postęp we wszystkich
dziedzinach wiedzy, w tym także w naukach ścisłych. Druga wojna światowa
(1939-1945) przyniosła natomiast gruntowną zmianę dążeń, powodując ukie-
runkowanie badań pod kątem pózniejszego wykorzystania ich wyników
w praktyce. Dotyczyło to zwłaszcza prac wykonywanych na potrzeby wojska.
W porównaniu do tego okresu pierwsza wojna światowa znaczyła w dziedzinie
rozwoju nauki i techniki niewiele więcej, niż tylko jako cezura oddzielająca
epokę. Co najwyżej w dziedzinie lotnictwa, radiofonii czy przemysłu chemicz-
nego (synteza amoniaku, gazy trujące) dała ona pewien impuls do dalszego
ich rozwoju. Inaczej było w przypadku drugiej wojny światowej; nie stawiano
sobie za główne zadanie jedynie powiększenia ilości produkowanego sprzętu,
lecz kładziono nacisk na badania naukowe, które miały służyć za podstawę
do nowych osiągnięć i wynalazków. Już w latach trzydziestych wojsko zaczęło
dokładnie sondować możliwości potencjału naukowego starając się go ukie-
runkować na swoje potrzeby poprzez finansowanie określonego rodzaju ba-
dań naukowych i poprzez inne środki polityczne czy ideologiczne. Do chwili
wybuchu wojny, szczególnie w Niemczech, oddziaływanie to przerodziło się
w zmasowany nacisk, aby prace naukowe obejmowały tylko te zagadnienia,
które interesowały armię. Jak wiemy przeważająca część potencjału naukowe-
go i przemysłowego Niemiec podporządkowana została pracom dla wojska.
Podobnie było w Japonii. W innych ówczesnych mocarstwach, w tym w USA
110
Tadeu,sz Kotlowski
i w Wielkiej Brytanii proces ten się też rozpoczął, choć nie miał tak totalnego
charakteru.l
Ale i tam uczeni przekonali swoje rządy, że badania naukowe i ich wdra-
żanie mogą przyspieszyć wygranie wojny i ograniczyć straty ponoszone
przez armie. Sprawa produkcji bomby atomowej świadczy dobitnie o tym,
jak wielkie wyniki można uzyskać i jak szybko może rozwinąć się postęp
techniczny, jeżeli uczeni i inżynierowie mają do dyspozycji pełne możliwości
finansowe i organizacyjne. Wyraża się to w wypowiedzi sir Johna Andersona:
"W ciągu czterech lat nasi uczeni rozwiązali problem, którego rozstrzygnięcie
w czasach pokojowych mogłoby zająć dwadzieścia pięć do pięćdziesięciu [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki