suma_22

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

utrzymania naturalnej ciepłoty i dla wzrostu ciała.
Ad 9. Mówi Augustyn25): Nie wyobrażajmy sobie, że pierwsi rodzice byli stworzeni
z zamkniętymi oczyma. Zwłaszcza, że powiedziano jest o niewieście, iż ujrzała, że
dobre było drzewo ku jedzeniu, i piękne dla oczu . Oczy ich otwarły się więc dla
widzenia czegoś i myślenia o czymś, czego przedtem nie dostrzegali, mianowicie
pożądanie wzajemne, którego przedtem nie było.
160
ZAGADNIENIE 165.
O KUSZENIU PIERWSZYCH RODZIC�W
Zbadamy tu dwa punkty: 1. Czy było rzeczą właściwą, by człowieka kusił diabeł? 2.
Sposób i kolejność tego kuszenia.
Artykuł 1.
CZY BYAO RZECZ WAAZCIW, BY CZAOWIEKA KUSIA DIABEA?
1. Wydaje się, że nie, ponieważ ta sama ostateczna kara należała się za grzech Anioła i
człowieka, według słów Ewangelii1): ,,Idzcie... przeklęci w ogień wieczny, który
zgotowany jest diabłu i aniołom jego . Lecz pierwszy grzech Anioła nie był
spowodowany żadną pokusą z zewnątrz, wobec tego również pierwszy grzech
człowieka nie powinien był pochodzić z zewnętrznego kuszenia.
2. Znający przyszłe wydarzenia Bóg wiedział, że człowiek upadnie w grzech w
wyniku kuszenia przez demona; zatem dobrze też wiedział, że kuszenie jest dla
człowieka rzeczą nieodpowiednią. Wobec tego wydaje się równie nieodpowiednią
rzeczą dopuścić na człowieka kuszenie.
3. To, że ktoś jest narażony na ataki, wydaje się mieć charakter kary, podobnie jak
uwolnienie od ataków wydaje się być nagrodą, jak to wyraża Pismo św2): Gdy się
podobają Panu drogi człowieka, wtedy i nieprzyjaciół jego przywiedzie do pokoju . A
ponieważ kara nie powinna wyprzedzać winy, przeto było czymś nieodpowiednim, że
człowiek był kuszony przed grzechem.
Jednakże Pismo św. zajmuje stanowisko przeciwne mówiąc3): Kto nie był
kuszony, cóż umie?
Odpowiedz: Mądrość Boska urządza wszystko wdzięcznie , mówi Pismo św.4),
mianowicie tak, że Jego opatrzność przydziela każdej rzeczy to, co zgodnie z jej
naturą należy się jej. Mówi;
bowiem Dionizy5): rzeczą opatrzności jest nie zniszczenie, lecz zachowanie natury .
Otóż jest czymś dla stanu natury ludzkiej Właściwym, że może doznawać pomocy i
przeszkody od innych. stworzeń. Dlatego było rzeczą właściwą, by Bóg zarówno
pozwolił złym Aniołom kusić człowieka będącego w stanie natury, jak i sprawić, by
mu pomagali dobrzy Aniołowie. Osobnym bowiem darem łaski dane było
człowiekowi, że żadne stworzenie poza nim samym nie mogło mu szkodzić wbrew
jego woli, dzięki której to woli mógł oprzeć się również pokusom demona.
Ad l. Jest nad ludzką naturą jakaś natura, w której może znalezć się zło winy; nie ma
jednak takiej natury nad naturą anielską. Kusić zaś drogą doprowadzenia do złego
może tylko ktoś już zdeprawowany winą. Dlatego było rzeczą właściwą, by człowiek
był kuszony do grzechu przez złego Anioła, tak samo, jak według porządku natury
dobry Anioł ma go prowadzić do doskonałości. Anioła może udoskonalić ktoś nadeń
wyższy, mianowicie Bóg, ale Bóg nie wiedzie nikogo do grzechu, bo, jak powiedziane
jest u Jakuba6): Bóg nie jest kusicielem złych .
Ad 2. Bóg wiedział, że kuszenie wtrąci człowieka w grzech; jednakże wiedział też, że
wolną wolą może stawić skuteczny opór kusicielowi. Lecz stan jego natury wymagał,
161
by był pozostawiony własnej woli. Wyraża to Pismo św.7): Bóg... zostawił człowieka
w ręce rady jego . Stąd Augustyn mówi8): Nie wydaje mi się, by człowiek wsławił
się czymś wielkim, gdyby był w stanie dobrze żyć tylko dlatego, że nie było nikogo,
kto by mu tłumaczył, żeby żył zle; bo przecież z natury mógł, a władny był też chcieć,
nie przyzwolić na namowę .
Ad 3. Ataki, którym trudno stawić opór, są rzeczywiście karą. Jednakże człowiek
stanu niewinności był w stanie oprzeć się pokusie bez żadnej trudności. Z tego
wynika, że atak kusiciela nie był dlań karą.
Artykuł 2.
CZY SPOS�B I KOLEJNOZ KUSZENIA BYAY ODPOWIEDNIE ?
1. Wydaje się, że sposób i kolejność pierwszego kuszenia były niestosowne. W
naturalnym bowiem porządku jak Anioł przewyższał człowieka, tak mężczyzna był
doskonalszy niż kobieta. A ponieważ na człowieka przyszedł grzech od Anioła, zatem
tak samo powinien był przyjść na kobietę przez mężczyznę; to znaczy, że mężczyzna
powinien był kusić kobietę, a nie odwrotnie.
2. Sposób kuszenia pierwszych rodziców polegał na podsuwaniu. Otóż diabeł może
podsuwać coś człowiekowi bez pośrednictwa jakiegoś zewnętrznego zmysłowego
stworzenia. A ponieważ pierwsi rodzice byli zaopatrzeni w duchowy umysł, i więcej
Interesowały ich rzeczy duchowe niż zmysłowe, kuszenie ich w sposób duchowy
byłoby stosowniejsze niż kuszenie sposobem zewnętrznym,
3. Nie można podsuwać zła inaczej niż pod postacią dobra. Lecz wiele zwierząt ma
postać lepiej wyglądającą niż wąż. Wobec tego, kusząc człowieka poprzez węża,
diabeł wybrał sposób niestosowny.
4. Wąż jest zwierzęciem bezrozumnym, które nie może być mądre, mówić i być
karane. Dlatego niestosownie powiedziano o wężul), że był chytrzejszy nad
wszystkie zwierzęta , lub, według innego tłumaczenia2), roztropniejszy niż wszyst-
kie inne zwierzęta . Niestosownie też powiedziano, że mówił do niewiasty i był
ukarany przez Boga.
Jednakże z drugiej strony to, co jest pierwsze w jakimś rodzaju, powinno być w
proporcji do Wszystkiego, co z niego w tym samym rodzaju pochodzi. Lecz kolejność
pierwszego kuszenia zachodzi w każdym rodzaju grzechów. Według Augustyna3),
kuszenie zaczyna się żądzą w zmysłowości, którą symbolizuje wąż; rozciąga się na
rozum niższy rozkoszą, którą wyraża kobieta; wreszcie sięga rozumu wyższego
przyzwoleniem na grzech, którego wyrazem jest mężczyzna. Wobec tego kolejność
pierwszego kuszenia była stosowna.
Odpowiedz: Człowiek jest złożony z podwójnej natury: duchowej i zmysłowej
(intellectiva et sensitiva). Stosownie do tego, w kuszeniu człowieka diabeł użył
dwojakiej podniety do grzechu. Stronie intelektualnej obiecał podobieństwo do Boga
drogą osiągnięcia wiedzy, do czego człowiek dąży z natury. W kuszeniu zaś strony
zmysłowej użył tych rzeczy zmysłowych, które są człowiekowi najbliższe. I tak
częściowo kusił mężczyznę kobietą, bliską mu gatunkiem, a kobietę za pośrednictwem
162
węża, który był im bliski tożsamością rodzaju; częściowo zaś podsuwając im owoc z
zakazanego drzewa, które jest bliskiego rodzaju.
Ad 1. W czynności kuszenia diabeł był czynnikiem głównym. Kobieta była użyta jako
narzędzie kuszenia dla obalenia mężczyzny, już to dlatego, że była słabsza niż
mężczyzna i łatwiej było ją uwieść, a także dlatego, że jako przez bliską mężczyznie,
diabeł głównie przez nią mógł go zwieść. Nie ma równości między czynnikiem
głównym a narzędziem. Czynnik bowiem główny zawsze musi być silniejszy, co nie
jest wymagane od czynnika narzędnego.
Ad 2. Podsuwanie duchowe wskazywałoby na większą moc diabła nad człowiekiem [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki