Eo Orzeszko, Eliza Marta

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Klaro jam direktis sin al la pordo, sed Marta ne sekvis �in.
141
MARTA
eLIBRO
xi staris momenton kvaza� alfor�ita al la loko, poste �i subi-
te levis la kapon kaj diris:
Mi konsentas pri viaj kondi�o, sinjorinoj. Mi kudrados
po dek horoj �iutage por dudek spesdekoj.
Klaro volis ankora� ion diri, sed Marta ne lasis �in paroli.
Jam tiel mi decidis, �i diris, kaj �i aldonis pli malla�te:
vi diris ja mem anta� unu horo, ke pli bone estas havi ion, ol
nenion.
La interkonsento estis farita. De la sekvonta tago Marta
devis komenci la profesion de kudristino en la laborejo de
sinjorino Szwejc. Fine do, post longa ser�ado, post penoj va-
ne faritaj, post humiligoj anka� vane suferitaj, post senfruk-
ta sinpu�ado sur multaj vojoj kaj post almozula frapado �e
multaj pordoj, Marta trovis laboron, povon de laborenspeza-
do, tiun fundamenton, surkiu estis konstruota �ia ekzistado
kaj la ekzistado de �ia infano. Kaj tamen kiam, lacigita de la
longa irado en la urbo, �i revenis en sian �ambreton, �i ne
ridetis tiel, kiel en tiu tago de la feli�a reveno el la informa
oficejo, �i ne malfermis la brakojn anta� la infano, kiu kuris
al �i renkonte, kaj ne diris al �i kun larmoj en la okuloj kaj kun
rideto sur la bu�o: danku Dion!
Pala, enpensa, kun profunda sulko sur la frunto kaj kun
fermita bu�o, Marta sidi�is hodia� �e la malgranda fenestro,
per vitrecaj okuloj �i rigardis la tegmentojn de la �irka�antaj
domoj, kaj per oreloj nekapablaj distingi ian sonon �i a�skul-
tis la bruadon de la granda urbo.
La malgranda cifero de la promesita laborenspezo ne ti-
migis �in; pasis ankorau tro malmulte da tempo de tiu tago,
kiam �i komencis ligadi kaj flikadi la rimedojn por vivo simile
al putranta �ifono, kiu dis�iri�as kaj disfillas en la mano; �i
142
MARTA
eLIBRO
estis ankora� tro nesperta en la bagatela�a kalkulado de la
malri�uloj kaj tro nekompetenta pri tiu svarmo da �iutagaj
detala�oj, el kiuj �iu estas pli malgranda ol la plej malgranda
mu�o kaj tamen falas kiel �tona �ar�o sur la �ultrojn de mal-
ri�ulo; tial �i ne povis tuj kompari la estontan laborenspezon
kun la estontaj bezonoj kaj klare rimarki la nesufi�econ de la
unua, la pezon de la lastaj.
xi ne sciis ankorau precize, �u �i povos kune kun sia infa-
no vivi per dudek spesdekoj en tago; cetere tiu �i malgranda
cifero de hodia� estis granda en komparo kun la cifero de
hiera�, kiu prezentis nulon. Sed kvankam en la lernejo de la
praktiko de vivo kaj en la malgaja anaro, kiu vagas tra la mon-
do sub la standardo de mizero, Marta estis novulino, kvan-
kam novulino jam multe suferinta, �i tamen posedis sufi�an
dozon da prudento kaj da klereco, por kompreni la malalte-
con de tiu �tupo de homa laborado, sur kiun �i mallevi�is, sur
kiu �i haltis sen ia e� plej malgranda espero levi�i iam sur pli
altan.
Tio estis �tupo, sur kiu sidis �iuspecaj mallertuloj, defen-
dantaj sin kontra� malsatmorto.
Tio estis �tupo, sur kiun mallevi�is nur tiuj, al kiuj mankis
fortoj por teni�i sur �tupoj pli altaj.
Tio estis �tupo ku�anta en profundo, kie regas sen�esa
mallumo, laboro enuiga, laciga, ne permesanta libere ekspi-
ri, donanta sekan panon al la korpo, tenanta la spiriton sur
fera �eno de eterna kaj neniam sufi�e kontentigata bezono de
la korpo.
Tio estis �tupo, sur kiu araneoj �pinis densan aranea�on kaj
�irka�volvis la mu�ojn, kiuj memvole al ili alflugis, �tupo, sur
143
MARTA
eLIBRO
kiu regis ekspluatado kaj premis la kapojn, kiuj klini�is hu-
mile kun la konscio de sia propra senkapableco.
Neniam, nek en la tagoj de bonstato, nek en la momento
de la mizeri�o, nek en la tempo, kiam �i provis diversajn vo-
jojn kaj de �iuj devis retiri�i post kelkaj faritaj pa�oj, neniam
Marta prezentis al si, ke �iaj fortoj estas tiel malgrandaj, �ia
scia do tiel limita, ke mallevi�o al tiel malaltaj sferoj estu �ia
sorto.
Tiun �i sorton �i akceptis kun febra rapidado kaj kun ple-
na kaj decida preteco, kaj tamen �i estis por �i surprizo: kvan-
kam la pasintaj tagoj povis �in prepari al tia sorto, �i tamen
estis surprizo.
Per brua, senorda kaj malgaja amaso novaj, �is nun ne ko-
nataj pensoj atakis la kapon de la juna virino, kiu sidis en la
granda, malluma kaj neseka �ambro de la strato Freta super
peco da tolo, kiun �i kudris diligente, levante kaj mallevante
la manon en harmonia takto kun la dudek manoj, kiuj levi-
�adis kaj mallevi�adis �irka� �i.
Veninte �i tien la unuan fojon kiel laboristino, Marta pli
atente ol la pasintan tagon ekzamenis per la rigardo la gran-
danombran anaron de siaj samlaborulinoj kaj samsortulinoj.
Granda estis �ia miro, kiam �i rimarkis, ke la pli granda
parto de tiu anaro konsistas el virinoj, kies delikataj viza�oj,
elastaj talioj kaj blankaj manoj montras devenon el alia socia
sfero ol tiu, en kiun ili enfalis: la mateno de ilia vivo tute ne
estis simila al �ia tagmezo kaj vespero. Cetere tie estis virinoj
de diversaj agoj, de diversa ekstera�o kaj videble anka� de
diversaj karakteroj.
Unuj el ili sidis sur la se�oj silente kaj senmove, esceptin-
te la manojn, kiuj movigadis sen�ese. Iliaj kapoj, kiuj en la
144
MARTA
eLIBRO
da�ro de tutaj horoj estis klinitaj super la laboro, en la mo-
mento de �esado levi�adis kun videbla pezeco, �e la elirado
el la laborejo iliaj piedoj treni�adis malrapide, kaj la senbri-
laj pupiloj, preska� �iam kovritaj de la ru�randaj palpebroj,
ne ekflamadis e� per unu fajrero, e� per unu radio; ne tu�is
ilin e� la vido de la tagmeza suno, kiu origis la movoplenajn
stratojn de la urbo, nek la sonado de la liberaj homaj vo�oj,
kiuj �irka�is ilin per bruo plena de vivo, kiam ili mutaj kaj
sensentaj eliris en la mondon de Dio el sia malgaja laborejo.
Iliaj vestoj estis dis�iritaj, makulitaj de la strata koto; iliaj
haroj, tre supra�e kombitaj, kunvolvitaj sur la malanta�o de
la kapo en formo de bulo, pendis senorde sur la malgrasaj
koloj, kaj nur de tempo al tempo ia tola, sed tre pura kaj blan-
ka kolumo, a� ia edzi�a ringo, brilanta sur la fingro kaj kon-
trastanta kun la tuta mizera ekstera�o, rememorigadis iajn
anta�ajn kutimojn, iajn korajn sentojn kaj ligojn, kiuj forna�is
en neatingeblan malproksimon sur tro rapidema ondo de
senrevena pasinteco. Tio estis esta�oj, kiuj, jam lacigitaj de la
mallonga pasita vojo, senfortigitaj kore kaj mense, kun mal-
sana korpo kaj agonianta spirito, trenis sian malluman, pezan
kaj senesperan ekzistadon, obstine kovrante sian vunditan
internon per silento kvaza� per la lasta vesto, kiun la sorto
lasis al ili. Tamen ne ili, ne tiuj senforti�intaj korpoj kaj morte
malgajaj spiritoj prezentis en la laborejo de sinjorino Szwejc
la plej korpremantan vida�on. Pli proksime al la fenestroj,
simile al kaptitaj birdoj, kiuj inter la kradoj ser�as la lumon de
la tago, prenis al si lokon laboristinoj pli junaj, eble ne per siaj
jaroj de vivo, sed per siaj jaroj de suferado, kun pli granda
vigleco de karaktero, kun obstinaj deziroj en la brusto, kun
rideto, kiu, subpremata kaj retenata, tamen ne volis morti en
145
MARTA
eLIBRO
la koro nek sur la bu�o. Iliaj viza�oj estis palaj kaj malgrasaj,
iliaj vestoj estis tre malri�aj. Sed sub la palaj fruntoj tie brilis
okuloj, kiuj preska� �iuminute levi�adis de super la laboro,
ser�adis per la rigardo la rigardon de la kamaradinoj; iufoje
tiuj okuloj estis petolemaj, pli of te insultemaj kaj malicaj, a�
ankora� malpacience sin tiregantaj ien, ekster la malsekajn
mallumajn murojn de la �ambro. De tempo al tempo inter la
kavi�intaj, preska� �iutage pli flavi�antaj vangoj aperadis ri-
detoj, kiuj per sia esprimo similis la esprimon de la rigardoj:
petolemaj, sarkasmaj, sopiraj a� revemaj. Tie estis kapoj be-
lege kovritaj de abundaj harligoj, inter kiuj iufoje per roza a�
blua koloro brilis ia rubandeto, kokardo a� simple peceto da
�tofo; iufoje la�o da koloraj koraletoj �irka�is la kolon, kva-
za� spitante la truojn kaj flikojn de la talivesto, al kiu �i de-
vis servi kiel ornamo. Kaj �iuj tiuj rigardoj, ridetoj kaj orna-
moj prezentis pli dolorigan kaj pli enigman vida�on ol la si- [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki